BỐN CÂU HỎI RỬA MẶT

RỬA MẶT

     Hai người đang nói chuyện với nhau, bỗng nhiên có một vấn đề phát sinh mà người này giải thích kiểu gì người kia cũng không hiểu và lại biện hộ là ý của mình mới là đúng. Hai người tranh luận mãi mà chẳng có hồi kết, tranh luận mãi mà không thể chốt vấn đề. Khi thấy hai người đang cãi nhau như vậy, Thầy Hùng của chúng tôi đã nói với hai bạn đó như sau:

- Thầy: Vấn đề của hai em rất đơn gian, bây giờ thầy sẽ hỏi bốn câu hỏi và hai em phải trả lời thành thật nhá:

- Thầy hỏi: Một ông mặt bẩn gặp ông mặt sạch thì ông nào sẽ đi rửa mặt?

- Học trò: Theo em thì ông mặt sạch phải đi rửa mặt, vì ông mặt bẩn thì đã quen với việc mặt bẩn rồi, con ông mặt sạch thấy vậy sẽ khó chịu và có thể mặt mình bẩn nên phải đi rửa.

- Thầy trả lời: Sai rồi, ông mặt bẩn sẽ đi rửa mặt. Vì khi gặp ông mặt sạch, ông mặt bẩn thấy mặt mình bẩn sẽ phải đi rửa vì ngại quá, và không muốn mặt mình bẩn.

- Thầy hỏi tiếp: Một ông mặt sạch gặp ông mặt bẩn thì ông nào đi rửa mặt?

- Học trò: Theo em thì lần này ông mặt bẩn sẽ đi rửa mặt. Vì ông sạch tới gặp ông bẩn, ông bẩn thấy ông sạch sạch quá nên phải đi rửa.

- Thầy trả lời: Chưa đúng rồi. Ông sạch sẽ đi rửa mặt, vì ông sạch tới gặp ông bẩn, trước khi đi ông ta đã soi gương và biết mình sạch rồi, thấy ông kia bẩn quá đâm nghi, nên lại phải đi rửa mặt cho chắc ăn.

- Thầy lại hỏi: Bây giờ hai ông mặt bẩn và mặt sạch đi gặp nhau thì ông nào sẽ phải đi rửa mặt trước?

- Học trò: Theo em lần này thì tùy, ông sạch hoặc ông bẩn đi rửa thầy à. Lý do như trên rồi ạ.

- Thầy trả lời: Lần này thì cả hai ông đều đi rửa mặt.

Tới đây, học trò bắt đầu ngộ ra điều mà thầy muốn nói với mình.

- Thầy lại hỏi tiếp: Bây giờ ông mặt bẩn và ông mặt sạch cùng đi gặp nhau thì ông nào sẽ phải đi rửa mặt?

- Học trò trả lời ngay: Thưa thầy, chắc chắn cả hai ông đều không đi rửa mặt.

- Thầy: Đúng rồi.

Lúc này cả hai học trò đã hiểu được câu chuyện của thầy muốn dạy cho mình.

     Mỗi người đều có một chính kiến, quan điểm riêngcủa mình, đứng trên một phương điện nào đó thì người này đúng, đứng trên một phương diện khác thì người kia cũng đúng. Và cuối cùng thì chẳng có ai sai cả. Tuy nhiên mọi người lại không hiểu được điều đó mà bảo thủ với ý kiến của mình để rồi dẫn tới tranh luận không có hồi kết, thậm chí là cãi nhau.

Và câu chuyện này làm tôi liên tưởng tới những bài học mà tôi cũng đã được học đó là: tôi là người luôn luôn đúng, hay tôi cho phép mình được sai, hay câu chuyện chiếc cốc nước, hay quy trình phê bình, và tiếp nhận những lời phê bình của người khác. Nếu chúng ta biết kết hợp những bài học bổ ích đó, những quy trình đó vào những buổi thảo luận, chia sẻ chắc chắn chúng ta sẽ không bao giờ bị lâm vào hoàn cảnh như hai học trò nêu trên. Và đây chính là câu chuyện mà Thầy Hùng yêu quý của tôi đã dạy cho tôi khi hai học trò của thầy tranh luận mãi mà tôi may mắn có mặt ở đó ghi chép và nhớ được. 

Nguyễn Quang Sáng